Wat gebeurt er met vliegtuigen die niet meer vliegen? Vroeg Derk-Jan van Heerden zich af, tijdens zijn studie luchtvaart- en ruimtevaarttechniek. Tot zijn verbazing was er geen academisch antwoord op deze vraag, behalve: “Die staan geparkeerd in de woestijn”. Zo ontdekte Derk-Jan een gat in de markt voor het verantwoord ontmantelen van vliegtuigen waarbij vrijkomende onderdelen zo veel mogelijk worden hergebruikt. Nu, 15 jaar later, heeft zijn bedrijf Aircraft End-of-Life Solutions (AELS) ruim 75 vliegtuigen ontmanteld en gedeassembleerd. Van kleine exemplaren, zoals een Fokker 50, tot aan Boeing 747’s. Met deze duurzame oplossing levert AELS een directe bijdrage aan de circulaire economie. Vanuit alle delen van de wereld komen er vliegtuigen naar Twente Airport, de technische thuisbasis van AELS. Hier worden de vliegtuigen ontmanteld, waarna de verschillende onderdelen hergebruikt worden. Van de stoelen en cockpitinstrumenten tot het landingsgestel en complete vleugels. “Grofweg wordt er ongeveer 50 procent van het gewicht van een vliegtuig hergebruikt”, vertelt Derk-Jan. “Dat zorgt niet direct voor afvalreductie, maar het zorgt er wel voor dat er minder nieuwe producten gemaakt hoeven te worden. Van de andere 50 procent, kan ongeveer 90 procent een nuttige bijdrage leveren. Denk aan grondstoffen als aluminium, titanium en roestvrij staal.”
Zo recycle je een vliegtuig
Hoe AELS een vliegtuig recyclet? Dat gaat zo: wanneer het vliegtuig aankomt op Twente Airport wordt het eerst ontdaan van gevaarlijke stoffen zoals olie, brandstof en chemische zuurstofgeneratoren. Daarna demonteren de monteurs alle herbruikbare onderdelen. Zo vinden de motoren een tweede leven, kunnen de evacuatie glijbanen opnieuw gebruikt worden en is een landingsgestel ook herbruikbaar. Sommige onderdelen krijgen een compleet nieuwe bestemming. Denk bijvoorbeeld aan vliegtuigstoelen in interieurs van reisorganisaties. Het geraamte dat overblijft gaat in delen door een shredder, waardoor de resterende bruikbare grondstoffen gescheiden kunnen worden.
Meest circulaire end-of-life organisatie
Met haar duurzame aanpak streeft AELS naar het zijn van de meest circulaire organisatie in end-of-life oplossingen te worden. “Wij zijn anders dan veel andere bedrijven in deze branche”, vertelt Derk-Jan. “Wij hebben namelijk onze eigen infrastructuur om vliegtuigen te deassembleren. Veel partijen in onze markt besteden dat uit. Door het zelf te doen hebben wij de snelheid, kwaliteit en duurzaamheid zelf onder controle”.
Een verhelderende blik in de reststroom
Nu maakt AELS de volgende stap in het realiseren van haar duurzaamheidsambitie. In samenwerking met Null onderzoekt het bedrijf hoe zij nog meer materiaalstromen kan recyclen. Samen met Derk-Jan verdiepte Coen Teeuw, circulair projectmanager bij Null, zich niet alleen in de data, maar kijken ook wat er in de sorteerbakken zelf zit. “Met de data zie je precies hoeveel er wordt afgevoerd en wat dit in vergelijking met andere stromen is”, vertelt Coen. “Wat je niet ziet is wat er daadwerkelijk in de bakken zit.” Dat zie je pas als je er echt in kijkt. “Als je met een nuchtere blik kijkt, ontdek je mogelijke verbeteringen en financiële voordelen”, aldus Coen. “We zijn nu bezig met in kaart te brengen of dat we de plexiglazen ramen van de Boeing 737 en Airbus A330 kunnen recyclen, wat we kunnen met textiel dat vrijkomt van vliegtuigstoelen en hoe we zo goed mogelijk om moeten gaan met composiet dat vrijkomt. Uiteindelijk proberen we de stromen aan te pakken en zo min mogelijk restafval over te houden. AELS heeft in het verleden naar bepaalde stromen gekeken en de hoop is dat er nu andere oplossingen zijn. De uitdaging is namelijk dat de materialen die vrij komen erg specifiek zijn voor de luchtvaart en AELS ook niet direct de hoeveelheid heeft om in de standaard recyclingprocessen mee te gaan. Het gaat in sommige gevallen om slechts een paar 100 kilo per vliegtuig, dat is bijna niks in de recyclingwereld. Toch zijn we tegelijkertijd bezig met de kleine afvalstromen. Juist met die kleine maar zichtbare afvalstromen vergroten we wel het bewustzijn van recycling in de organisatie. Zo kijken we ook naar de kleintjes die niet uit een vliegtuig komen, zoals een wormenhotel voor de groente-, fruit en etensresten.”
Stapsgewijs verbeteren
De komende maanden zullen Coen en Derk-Jan zich richten op het optimaliseren van de scheidings- en verwerkingsprocessen. “We hebben gekeken waar en welk materialen er in de verschillende processen vrijkomt. Op basis van deze kennis gaan we de komende maanden stapsgewijs verbeteringen doorvoeren”, aldus Coen. Maar niet zonder hierover met het personeel op de werkvloer in gesprek te gaan. “Je kunt vanuit het management bepalen dat je het scheidingsproces verandert, maar dat werkt pas echt als je het op alle niveaus belegt. Anders blijft het bij de ambitie.”
Over Null
Null is ontstaan als spin-off van Critical Minds. Dit team richt zich op het implementeren van circulariteit. Zij helpen organisaties met het omzetten van de klimaatdoelstellingen voor 2030 in concrete circulaire projecten. Dat doen zij met Null impact. Kortom: betekenisvolle projecten zonder negatieve footprint op de wereld.
Critical Minds: Projects on time, people in flow!